Wyróżnia się trzy rodzaje doboru naturalnego:
1. stabilizujący, który faworyzuje cechy o wartościach średnich, fenotypy typowe dla danej populacji, a eliminuje wartości skrajne, fenotypy odbiegające od typowego,
2. kierunkowy, faworyzujący jedno optimum, które odbiega w jednym albo drugim kierunku od średniej wartości cechy, fenotypu typowego w danej populacji,
3. różnicujący (rozdzielający, rozrywający), który faworyzuje jednocześnie więcej niż jedno optimum (odbiegające od średniej wartości cechy, fenotypu typowego w danej populacji), a eliminuje formy pośrednie.

Podaj nazwę rodzaju doboru naturalnego (spośród opisanych powyżej), którego działanie zilustrowano rysunkami.

Jednym ze źródeł wiedzy o ewolucji organizmów jest porównywanie budowy współcześnie żyjących zwierząt.
Poniżej przedstawiono schematycznie budowę płuc niektórych grup kręgowców.

Korzystając ze schematu podaj, na czym polegają ewolucyjne zmiany w budowie płuc u przedstawionych grup kręgowców.

Na wykresach przedstawiono rozkłady częstości cechy wysokości osobników w odległych czasowo pokoleniach A i N dwóch populacji (I i II) jednego gatunku bytujących w różnych warunkach środowiska.

a) Podaj (w przybliżeniu) dla każdej populacji (I i II) zakres zmienności cechy w pokoleniu N.
b) Ustal, w której populacji (I czy II) widoczne jest działanie doboru naturalnego. Uzasadnij wybór jednym argumentem.

W odtwarzaniu przebiegu ewolucji organizmów dużą rolę odgrywa analiza podobieństw i różnic w budowie narządów. W wyniku ewolucji zbieżnej powstają narządy analogiczne o zbliżonej budowie a różnym pochodzeniu, natomiast w wyniku ewolucji rozbieżnej – narządy homologiczne o podobnym pochodzeniu a różnym wyglądzie przy zachowaniu wspólnego planu budowy.

Wśród przykładów A-F zaznacz symbol literowy jednej pary narządów analogicznych zwierząt i jednej pary narządów analogicznych roślin.

Na wykresach przedstawiono rozkłady częstości cechy wysokości osobników w odległych czasowo pokoleniach A i N dwóch populacji (I i II) jednego gatunku bytujących w różnych warunkach środowiska.

a) Podaj (w przybliżeniu) dla każdej populacji (I i II) zakres zmienności cechy w pokoleniu N.
b) Ustal, w której populacji (I czy II) widoczne jest działanie doboru naturalnego. Uzasadnij wybór jednym argumentem.

Rośliny nasienne mogą rozmnażać się wegetatywnie, np. przez bulwy lub rozłogi.

Uzasadnij, czy rozmnażanie rośliny nasiennej wyłącznie wegetatywnie może prowadzić do zmienności o znaczeniu ewolucyjnym.

W odtwarzaniu przebiegu ewolucji organizmów dużą rolę odgrywa analiza podobieństw i różnic w budowie narządów. W wyniku ewolucji zbieżnej powstają narządy analogiczne o zbliżonej budowie a różnym pochodzeniu, natomiast w wyniku ewolucji rozbieżnej – narządy homologiczne o podobnym pochodzeniu a różnym wyglądzie przy zachowaniu wspólnego planu budowy.

Wśród przykładów A-F zaznacz symbol literowy jednej pary narządów analogicznych zwierząt i jednej pary narządów analogicznych roślin.

Uporządkuj wymienione poniżej zwierzęta, wpisując ich nazwy w odpowiednie miejsca na osi czasu, tak aby odzwierciedlały kolejność pojawiania się tych zwierząt na Ziemi.

Podczas prac wykopaliskowych w pozostałościach południowoafrykańskiej wioski z XI w. znaleziono szkielet mężczyzny, który fizycznie różnił się od szkieletów innych mieszkańców tej wioski. Jednak analiza izotopów zawartych w tym szkielecie wykazała, że stosunek różnych izotopów węgla jest w nim podobny do stwierdzonego u innych mieszkańców tej wioski. Skład izotopów węgla w szkielecie uzależniony jest od spożywanego pokarmu. Archeolodzy, którzy dokonali tego odkrycia sformułowali wniosek, że mężczyzna ten przybył do wioski z innego obszaru, a następnie spędził w niej większość swojego życia.

Podaj dwa argumenty potwierdzające wniosek archeologów.

Na rysunku przedstawiono dwa gatunki motyli – trującego (dla drapieżników) monarcha i nietrującego pokłonnika. Gatunki te pod względem ubarwienia są do siebie bardzo podobne.

a) Podaj przyczynę pojawienia się w populacji pokłonników osobników o ubarwieniu upodobniającym je do monarchów.
b) Odwołując się do działania doboru naturalnego, wyjaśnij sposób utrwalenia się tej cechy wśród pokłonników.
c) Określ znaczenie dla pokłonnika jego zewnętrznego podobieństwa do monarchów.

Na schemacie przedstawiono głowy tzw. zięb Darwina zamieszkujących poszczególne wyspy Archipelagu Galapagos.

Określ dwie przyczyny, które spowodowały radiację adaptatywną zięb na wyspach Archipelagu Galapagos.

Wyspy Archipelagu Galapagos zamieszkuje kilka gatunków zięb Darwina, które pochodzą od jednego przodka. Zięby te odżywiają się różnym pokarmem, stąd wykształciły się u nich różne przystosowania przejawiające się między innymi budową dzioba.

Podaj nazwę procesu ewolucyjnego, który jest przyczyną wykształcenia różnych rodzajów dziobów u zięb.

Zjawisko melanizmu przemysłowego zaobserwowano po raz pierwszy u motyla zwanego włochaczem nabrzozakiem (Biston betularia). W czasach, gdy przemysł nie był jeszcze tak rozwinięty jak obecnie, podstawowe ubarwienie tego motyla było jasne. Osobniki z mutacją powodującą ciemne zabarwienie były rzadkością, gdyż siadając na korze brzóz pokrytej porostami były łatwiej dostrzegane i częściej zjadane przez ptaki. Obecnie w rejonach uprzemysłowionych kora drzew jest pozbawiona porostów i ciemna, a osobniki ciemno ubarwione – częściej spotykane.

Określ, jaki mechanizm ewolucji spowodował częstsze występowanie form ciemnych motyla i wyjaśnij, jakie znaczenie dla nich ma fakt, iż obecnie kora drzew w rejonach uprzemysłowionych jest ciemna.

Zakładając, że klasyfikacja poprawnie oddaje filogenezę pięciu poniższych rodzajów ssaków, przedstaw w postaci drzewa rodowego relacje pokrewieństwa ewolucyjnego między tymi rodzajami.

Pewna populacja ssaków żyła w strefie klimatu umiarkowanego, w mało zmieniającym się środowisku. Po pewnym czasie nastąpiło gwałtowne ochłodzenie się klimatu. W populacji doszło do stopniowego wyginięcia osobników o małej masie, a średnia masa osobników wyraźnie wzrosła.

Podaj nazwę rodzaju doboru naturalnego, który oddziaływał na pulę genową tej populacji.