Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Po przeczytaniu tekstu (opracowanego na podstawie artykułu z poczytnego tygodnika) – niezależnie od swoich poglądów – sformułuj dwa argumenty popierające badania nad przekształcaniem dojrzałych komórek skóry w komórki macierzyste. Uczeni od dawna starają się znaleźć źródło zastępczych tkanek i narządów dla chorych ludzi. Wykonano wiele obiecujących doświadczeń z tzw. embrionalnymi komórkami macierzystymi. Eksperymenty te wywołują jednak silny sprzeciw natury etycznej. W 2001 roku podano informację, że zespołowi (jego trzon stanowili uczeni, którzy sklonowali owieczkę Dolly) udało się przeprogramować w pełni dojrzałe komórki zwierząt. Prawdopodobnie za pomocą odpowiedniej substancji chemicznej uczeni zmusili dojrzałe komórki skóry bydlęcej do przekształcenia się w komórki macierzyste. Komórki te następnie skierowane na inną drogę rozwoju przekształciły się w komórki serca. Gdyby udało się eksperyment powtórzyć z komórkami ludzkiej skóry, może bylibyśmy świadkami przełomu w poszukiwaniach indywidualnego magazynu części zamiennych dla każdego z nas.
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej czerwiec 2018 stara formuła
Oceń czy poniższe informacje dotyczące funkcjonowania ludzkiego oka są prawdziwe.
Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej maj 2019 nowa formuła
Tlenek węgla(II), tzw. czad, powstaje w wyniku niecałkowitego spalania węgla i substancji, które zawierają węgiel. Czad jest jedną z najsilniejszych i najgroźniejszych trucizn dla człowieka. Gaz ten nie ma smaku, zapachu, barwy, nie szczypie w oczy i nie podrażnia dróg oddechowych. Czad wykazuje ok. 210–300 razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen i łączy się z nią trwale, w wyniku czego tworzy karboksyhemoglobinę. Na wykresie przedstawiono procentową ilość karboksyhemoglobiny i stopień zatrucia w zależności od stężenia CO w powietrzu (pomieszczenie zamknięte), czasu działania i stopnia wysiłku fizycznego.
Badanie krwi nieprzytomnego pacjenta wykazało, że 50% cząsteczek jego hemoglobiny było połączonych z CO. W pomieszczeniu, w którym przebywał, stwierdzono 0,1-procentowe stężenie czadu w powietrzu.
Na podstawie wykresu określ
1. stopień zatrucia pacjenta:
2. przybliżony czas, w którym pacjent był narażony na działanie CO – przy założeniu, że nie wykonywał żadnego wysiłku fizycznego: .
Określ, czy wysiłek fizyczny skraca, czy wydłuża czas, po którym występują objawy zatrucia czadem. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm tego zjawiska.
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej maj 2019 nowa formuła
Podwyższenie temperatury krwi dopływającej do ośrodka termoregulacji w podwzgórzu skutkuje uruchomieniem mechanizmów zwiększających utratę ciepła z organizmu człowieka, m.in. przez pogłębienie i przyśpieszenie oddechów oraz zwiększenie pojemności minutowej serca, a więc skróceniem czasu, w którym serce przepompowuje całą objętość krwi znajdującą się w układzie krwionośnym.
Wykaż związek między zwiększoną utratą ciepła z organizmu człowieka przez układ oddechowy
1. a zwiększeniem pojemności minutowej serca:
……………………………………………………….
2. a pogłębieniem i przyśpieszeniem oddechów:
……………………………………………………….
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej maj 2019 nowa formuła
Na rysunku przedstawiono budowę siatkówki oka człowieka.
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
1. Z dwóch rodzajów komórek światłoczułych – czopków i pręcików – w siatkówce ludzkiego oka dominują (czopki / pręciki), które umożliwiają widzenie (barwne / w odcieniach szarości).
2. Wysoką rozdzielczość obrazu, czyli większą szczegółowość, zapewniają (czopki / pręciki), ponieważ każdy z nich łączy się (z jednym neuronem / z kilkoma neuronami).
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej maj 2019 stara formuła
Tłuszcze właściwe zawarte w pokarmie oraz produkty ich trawienia wchłaniane są z jelita cienkiego człowieka głównie do naczyń limfatycznych (ok. 90%). Wraz z nimi wchłaniane są niektóre witaminy.
Spośród wymienionych witamin wybierz i podkreśl te, które są wchłaniane wraz z tłuszczami w jelicie cienkim. Określ wspólną cechę tych witamin powodującą, że są one wchłaniane w taki sposób.
witamina A witamina B1 witamina B6 witamina C witamina D3 witamina E
Wspólna cecha wybranych witamin:
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej maj 2019 stara formuła
Tlenek węgla(II), tzw. czad, powstaje w wyniku niecałkowitego spalania węgla i substancji, które zawierają węgiel. Czad jest jedną z najsilniejszych i najgroźniejszych trucizn dla człowieka. Gaz ten nie ma smaku, zapachu, barwy, nie szczypie w oczy i nie podrażnia dróg oddechowych. Czad wykazuje ok. 210–300 razy większe powinowactwo do hemoglobiny niż tlen i łączy się z nią trwale, w wyniku czego tworzy karboksyhemoglobinę.
Na wykresie przedstawiono procentową ilość karboksyhemoglobiny i stopień zatrucia
w zależności od stężenia CO w powietrzu (pomieszczenie zamknięte), czasu działania i stopnia wysiłku fizycznego.
Badanie krwi nieprzytomnego pacjenta wykazało, że 50% cząsteczek jego hemoglobiny było połączonych z CO. W pomieszczeniu, w którym przebywał, stwierdzono 0,1-procentowe stężenie czadu w powietrzu.
a) Na podstawie wykresu określ
1. stopień zatrucia pacjenta: ………………………………………………………… ,
2. przybliżony czas, w którym pacjent był narażony na działanie CO – przy założeniu,
że nie wykonywał żadnego wysiłku fizycznego: ………………………….. .
b) Określ, czy wysiłek fizyczny skraca, czy wydłuża czas, po którym występują objawy zatrucia czadem. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm tego zjawiska.