Nasiona większości roślin zawierają duże ilości substancji zapasowych, które w okresie kiełkowania umożliwiają zarodkowi wzrost i rozwój w siewkę, do czasu osiągnięcia zdolności samodzielnego wytwarzania asymilatów. Bielmo rozwija się z zapłodnionej komórki centralnej woreczka zalążkowego. Niekiedy zamiast bielma, lub obok niego, funkcję tkanki odżywczej pełni zachowany ośrodek zalążka – obielmo.
Na schematach przedstawiono budowę dwóch nasion: A i B.

Na podstawie: A. Szweykowska, J. Szweykowski, Botanika. Morfologia, t. I, Warszawa 2008.

1. Który z opisanych na rysunku elementów budowy każdego z nasion zawiera największą ilość materiałów zapasowych. Podaj jego nazwę oraz wskaż jego ploidalność (1n, 2n lub 3n).
2. Uzasadnij, że woda jest czynnikiem niezbędnym w procesie kiełkowania nasion.

Na rysunku przedstawiono kwiaty roślin okrytonasiennych: A – kwiat trawy ze zredukowanym okwiatem, oraz B – kwiat czyśćca (jasnotowate) z okwiatem zróżnicowanym na kielich i koronę.

Na podstawie: M. Podbielkowska, Z. Podbielkowski, Biologia z higieną i ochroną środowiska, Warszawa 1986.

Podaj, który z kwiatów – A czy B – jest wiatropylny. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając jedną widoczną na rysunku cechę budowy, będącą przystosowaniem do wiatropylności.

Na rysunku przedstawiono jemiołę Viscum album. Jemioła jest półpasożytem o skórzastych, zimozielonych liściach, występującym głównie na drzewach liściastych. Wytwarza białe, lepkie jagody, zjadane przez ptaki i przenoszone z drzewa na drzewo. Nasiona przyklejają się do gałęzi. Z nasion kiełkują siewki. Wytwarzają one charakterystyczne organy – ssawki wrastające poprzez korę żywiciela aż do tkanki, z której czerpią wodę i sole mineralne.

Na podstawie: http://biodidac.bio.uottawa.ca

1. Uzasadnij, że jemioła jest półpasożytem. W odpowiedzi uwzględnij dwie przedstawione w zadaniu cechy jej budowy.
2 Podaj nazwę tkanki przewodzącej żywiciela oraz nazwę komórek tej tkanki, z których jemioła czerpie niezbędne substancje.

Na rysunku przedstawiono roślinę wilca ziemniaczanego, znaną pod nazwą „batat”. Jest to bylina powszechnie uprawiana w strefie międzyzwrotnikowej, na obszarach o wilgotnym i ciepłym klimacie. Bulwy korzeniowe tej rośliny, cenione jako pokarm człowieka, zawierają dużą ilość skrobi oraz inne węglowodany, a także białka, wiele witamin i składników mineralnych.

Na podstawie: Encyklopedia szkolna. Biologia, pod red. A. Urbanka, Warszawa 1999.

1. Określ, do której grupy roślin – jednoliściennych czy dwuliściennych – najprawdopodobniej należy batat. Odpowiedź uzasadnij, podając widoczne na rysunku dwie cechy liścia typowe dla tej grupy.
2.Przedstaw funkcję korzenia batata, inną niż utrzymywanie rośliny w podłożu i pobieranie wody z solami mineralnymi. Uwzględnij widoczne na rysunku przystosowanie w budowie korzenia do pełnienia tej funkcji.

Na rysunkach A-E, nie zachowując poprawnej kolejności, przedstawiono przekroje poprzeczne strefy granicznej między korzeniem i łodygą w roślinie okrytonasiennej z rozmieszczeniem tkanek przewodzących w różnych warstwach tej strefy.

Na podstawie: A. Szweykowska, J. Szweykowski, Botanika. Morfologia, t. 1., Warszawa 2011, s. 184.

Uporządkuj rysunki A-E w takiej kolejności, aby poprawnie przedstawiały proces przejścia tkanek przewodzących z korzenia do łodygi.

Na rysunkach przedstawiono wybrane rośliny lądowe.

Na podstawie: A. Szweykowska, J. Szweykowski, Botanika. Systematyka, t. 2., Warszawa 2004, s. 204, 225, 256.

a) Podaj, na czym polega rozmnażanie bezpłciowe przedstawionych roślin.
b) Określ funkcję biologiczną każdego z rodzajów pędów skrzypu polnego (I) i podaj ich cechy budowy, które umożliwiają pełnienie tych funkcji.
c) Podaj nazwę podziału komórkowego, który zachodzi w strukturze A rośliny oznaczonej II oraz określ jego rolę w cyklu rozwojowym roślin I-III.

Na rysunku przedstawiono fragmenty rodzimych roślin należących do nagonasiennych.

Na podstawie: http://pldocs.org/docs/index-43433.html [dostęp: 14.11.2014].

a) Podaj nazwy rodzajowe roślin przedstawionych na rysunku.
b) Podaj nazwy dwóch, widocznych na rysunku organów i ich cechy, świadczące o przynależności przedstawionych roślin do nagonasiennych.

Na rysunku przedstawiono przekrój poprzeczny liścia rośliny okrytonasiennej.

Na podstawie: A. Szweykowska, J. Szweykowski, Botanika. Morfologia, t. 1., Warszawa 2011, s. 206.

a) Ustal, czy przedstawiony na rysunku liść jest charakterystyczny dla rośliny jednoliściennej, czy dwuliściennej. Odpowiedź uzasadnij, wskazując cechę budowy liścia potwierdzającą wybór.
b) Wymień dwie funkcje liścia i podaj, na czym polega przystosowanie w jego budowie anatomicznej do pełnienia każdej z nich.

Na rysunkach I-III przedstawiono budowę anatomiczną liści roślin należących do różnych grup ekologicznych pod względem wymagań w stosunku do wody.

Na podstawie: A. Szweykowska, J. Szweykowski, Botanika. Morfologia, t. 1, Warszawa 2011, s. 184.

a) Podaj dwie różnice w budowie skórki liścia roślin I i II i na przykładzie jednej z nich przedstaw związek budowy liścia rośliny I ze środowiskiem, w którym występuje.
b) Wykaż na przykładzie jednej cechy budowy liścia przystosowanie rośliny III do środowiska, w którym występuje.
c) Przyporządkuj liściom, przedstawionym na rysunkach I-III, nazwy grup ekologicznych roślin, mających liście o takiej budowie. W odpowiedzi posłuż się ich symbolami literowymi (A-D).

A. Mezofity.
B. Hydrofity.
C. Sukulenty.
D. Sklerofity.

Mchy i paprocie należą do dwóch grup roślin, które jako pierwsze opanowały środowisko lądowe, ale wywodzą się z różnych linii rozwojowych i dlatego się różnią niektórymi z uzyskanych adaptacji do tego środowiska.

a) Zaznacz właściwe dokończenie poniższego stwierdzenia.

Charakterystyczną cechą mchów, odróżniającą tę grupę roślin od paproci, jest
A. zdolność gametofitu do fotosyntezy.
B. rozmnażanie za pomocą zarodników.
C. dominacja haploidalnego gametofitu.
D. przemieszczanie się plemników do rodni w wodzie.

b) Określ, czy listek mchu jest strukturą homologiczną, czy analogiczną do liścia paproci. Odpowiedź uzasadnij.

Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy płonnika.

Na podstawie: Z. Podbielkowski, A. Pałczyński, B. Polakowski, Botanika, Warszawa 1995.

Określ, jaką ploidalność (1n czy 2n) mają struktury oznaczone na schemacie literami: A, B, C i F. Wstaw znak X w odpowiednim polu tabeli.

Na schemacie przedstawiono proces przemiany pokoleń u paproci.

a) Podaj nazwę i sposób rozmnażania się roślin (pokoleń) oznaczonych na schemacie numerami I i II.
b) Zaznacz na schemacie literą R strukturę, w której zachodzą podziały mejotyczne.

Na schematach przedstawiono przemianę pokoleń i zmiany faz jądrowych u roślin lądowych.

a) Zaznacz schemat, który przedstawia przemianę pokoleń z dominacją sporofitu.
b) Z podanych niżej nazw roślin wybierz i podkreśl tę, której przemiana pokoleń jest przedstawiona na schemacie A.

– mech płonnik
– narecznica samcza
– sosna zwyczajna
– dąb bezszypułkowy

Na schemacie przedstawiono cykl rozwojowy taśmy morskiej należącej do zielenic. W cyklu tym występuje diploidalny sporofit oraz haploidalny gametofit, które mają podobną budowę morfologiczną.

a) Na podstawie powyższych informacji zapisz litery, którymi na schemacie oznaczono:
Zarodniki …….
Gamety …….
b) Wpisz na schemacie literę R w miejscu, gdzie zachodzi mejoza.

Opanowanie środowiska lądowego przez rośliny odbywało się w procesie ewolucji stopniowo i było wynikiem ich przystosowań w budowie morfologicznej i anatomicznej.

Do każdego czynnika środowiska lądowego dobierz jedno odpowiednie przystosowanie w budowie roślin.

Czynniki środowiska lądowego
1. Mniejsza dostępność wody.
2. Mniejsza gęstość powietrza niż wody.

Przystosowania w budowie roślin
A. Tkanki wzmacniające – kolenchyma oraz sklerenchyma.
B. Skórka z aparatami szparkowymi.
C. Łyko przewodzące produkty asymilacji