Czynniki wpływające na wzrost rośliny.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
W tabeli umieszczono przykładowe wartości dla dwóch rodzajów roślin, dotyczące wzrostu i intensywności fotosyntezy przy różnej intensywności światła.
Wskaż dwa sformułowania, których treść nie jest poprawną interpretacją przedstawionych danych. A. Niecierpek i groch różnie reagują na światło o takiej samej intensywności.
B. Intensywność wzrostu u obu gatunków roślin jest podobna.
C. Im większa intensywność fotosyntezy, tym szybszy wzrost obu roślin.
D. Wzrost intensywności światła nie zawsze zwiększa intensywność fotosyntezy obu roślin.
E. Im mniejsza intensywność światła, tym mniejsza intensywność wzrostu obu roślin.
Wpływ intensywności światła na proces fotosyntezy i wzrost rośliny.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Wykorzystując dane z tabeli, zilustruj wykresem słupkowym wpływ intensywności światła na wzrost niecierpka.
Wpływ stężenia auksyn na intensywność wzrostu.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Wykres ilustruje wrażliwość różnych części roślin na stężenie hormonów wzrostu (auksyn).
Porównaj wpływ stężenia auksyn 10–6 na wzrost łodygi i pędów bocznych.
Transkrypcja i translacja. Proces biosyntezy białka.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Poniższy uproszczony zapis dotyczy biosyntezy białka w komórce.
Spośród przedstawionych sformułowań wskaż to, które prawidłowo uzupełnia informacje zilustrowane schematem. A. Cząsteczki DNA przed transkrypcją ulegają samopowieleniu.
B. Synteza RNA odbywa się tylko na jednej nici DNA.
C. Synteza polipeptydów tworzących białka odbywa się w jądrze komórkowym.
D. W translacji uczestniczy dwuniciowy RNA.
Pierwsze prawo Mendla. Barwa kwiatów.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Przedstawione krzyżówki ilustrują dziedziczenie barwy kwiatów (fenotypów) u dwóch różnych gatunków roślin.
Wyjaśnij, dlaczego mimo takich samych barw kwiatów u form rodzicielskich (homozygotycznych) osobniki potomne z krzyżówki 1. wytwarzają kwiaty różowe, a z krzyżówki 2. – czerwone
Określanie rodzaju mutacji chromosomowej.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
W wyniku nieprawidłowego przebiegu mejozy powstały dwa rodzaje plemników. Jedne zawierały oba chromosomy płci (X i Y), drugie nie zawierały żadnego z nich.
Zapisz symbolami możliwe składy zygot pod względem chromosomów płci po połączeniu każdego rodzaju plemnika z prawidłowo wytworzoną komórką jajową. Określ rodzaj mutacji, do którego należy zaliczyć zmianę genetyczną zilustrowaną przedstawionym przykładem.
Rozmnażanie bezpłciowe stułbi. Porównanie materiału genetycznego komórek macierzystych i potomnych.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Poniżej przedstawiono pączkowanie stułbi i jeden ze sposobów rozmnażania się poziomki.
Porównaj (wykorzystując rysunki) stopień podobieństwa genetycznego między osobnikami macierzystymi i potomnymi w przypadku stułbi i w przypadku poziomki. Przedstaw oraz uzasadnij wynik porównania.
Wykorzystanie bakterii w biotechnologii.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Na podstawie poniższego tekstu określ dwie cechy bakterii, które sprawiają, że te organizmy wykorzystywane są na skalę przemysłową w procesach biotechnologicznych (nie cytuj sformułowań z tekstu). Biotechnologia wykorzystuje dla celów przemysłowych techniki stosowane w biologii molekularnej. Najczęściej jest nią inżynieria genetyczna. Dzięki niej można skłonić proste organizmy jednokomórkowe do produkcji na dużą skalę potrzebnych człowiekowi białek. Obiektem często wykorzystywanym przez biotechnologów są organizmy prokariotyczne – bakterie. Te mikroskopijnej wielkości organizmy, występujące w całej biosferze, między innymi nie mają wykształconego jądra komórkowego, plastydów i mitochondriów. Niektóre bakterie dzielą się nawet kilka razy w ciągu godziny.
Zastosowanie komórek macierzystych w medycynie i biotechnologii.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Po przeczytaniu tekstu (opracowanego na podstawie artykułu z poczytnego tygodnika) – niezależnie od swoich poglądów – sformułuj dwa argumenty popierające badania nad przekształcaniem dojrzałych komórek skóry w komórki macierzyste. Uczeni od dawna starają się znaleźć źródło zastępczych tkanek i narządów dla chorych ludzi. Wykonano wiele obiecujących doświadczeń z tzw. embrionalnymi komórkami macierzystymi. Eksperymenty te wywołują jednak silny sprzeciw natury etycznej. W 2001 roku podano informację, że zespołowi (jego trzon stanowili uczeni, którzy sklonowali owieczkę Dolly) udało się przeprogramować w pełni dojrzałe komórki zwierząt. Prawdopodobnie za pomocą odpowiedniej substancji chemicznej uczeni zmusili dojrzałe komórki skóry bydlęcej do przekształcenia się w komórki macierzyste. Komórki te następnie skierowane na inną drogę rozwoju przekształciły się w komórki serca. Gdyby udało się eksperyment powtórzyć z komórkami ludzkiej skóry, może bylibyśmy świadkami przełomu w poszukiwaniach indywidualnego magazynu części zamiennych dla każdego z nas.
Porównanie budowy czaszek w czasie ewolucji człowiekowatych.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Rysunki przedstawiają profile czaszek różnych form w ewolucji człowiekowatych.
Porównując wygląd czaszek można stwierdzić, że: I. zwiększyła się pojemność puszki mózgowej. Wybierz odpowiedź zawierającą prawdziwe stwierdzenia. A. I, II
II. powiększyła się twarzoczaszka w stosunku do mózgoczaszki.
III. twarzoczaszka uległa spłaszczeniu.
IV. nastąpiła zmiana sposobu połączenia żuchwy z innymi kośćmi czaszki.
B. I, III
C. II, IV
D. III, IV
Ewolucja jako ciągły proces na przykładzie koniowatych.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Współczesna nauka traktuje ewolucję nie jako ciąg zmian postępowych, prowadzących od form gorszych do lepszych, lecz jako historię dostosowywania się (adaptacji) organizmów do środowiska, w którym żyją.
Określ, który ciąg rysunków (A czy B), według współczesnej koncepcji, odzwierciedla przebieg ewolucji koniowatych oraz wyjaśnij, co oznaczono na schemacie literami X.
Określanie znaczenia elementów w środowisku przyrodniczym.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
W otaczającym nas środowisku przyrodniczym można wyróżnić wiele tworzących go elementów.
Określ kryterium i uporządkuj według niego przedstawione niżej elementy środowiska przyrodniczego, posługując się ich oznaczeniami literowymi. A. populacja, B. ekosystem, C. osobnik, D. biocenoza, E. biosfera.
Strategie rozwoju pasożytów.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Wykorzystując informacje z poniższego tekstu, określ czynnik sprzyjający rozprzestrzenianiu się pasożytów. Odpowiedź uzasadnij. W stadach zebr i antylop w Afryce jest większe zagrożenie wystąpienia epidemii niż wśród dużych ssaków kopytnych, żyjących pojedynczo w puszczach tropikalnych. W przypadku ludzi na przykład epidemie grypy to zjawisko typowo miejskie.
Określenie miejsca gatunku w sieci troficznej.
Arkusz maturalny z biologii, poziom rozszerzony, próbny 2004
Interpretując informacje z poniższego tekstu, wyjaśnij, dlaczego wprowadzenie do Jeziora Wiktorii populacji okonia może doprowadzić do naruszenia równowagi biocenotycznej w tym ekosystemie. Nieodpowiedzialna działalność człowieka w przyrodzie może doprowadzić do naruszenia równowagi. Na przykład do Jeziora Wiktorii (Afryka), charakteryzującego się ogromną różnorodnością ryb z rodziny pielęgnicowatych (wielkość ryb 20 – 40 cm), wprowadzono okonia nilowego, drapieżnika (ostatnie ogniwo w łańcuchach pokarmowych) osiągającego 2 m długości. Okoń poza pielęgnicami żywi się krewetkami i mniejszymi okazami własnego gatunku (jest kanibalem).