Zadanie 1. (2 pkt)

Na rysunku przedstawiono schemat układu okresowego pierwiastków (bez lantanowców i aktynowców), na którym umieszczono strzałki A i B odpowiadające kierunkom zmian wybranych wielkości charakteryzujących pierwiastki chemiczne.

Podkreśl wszystkie wymienione poniżej wielkości, których wzrost wskazują strzałki oznaczone literami A i B.

1. Dla pierwiastków 1. grupy strzałka A wskazuje kierunek wzrostu

elektroujemności / masy atomowej / ładunku jądra atomowego

2. Dla pierwiastków grup 1.–2. i 13.–17. okresu III strzałka B wskazuje kierunek wzrostu

elektroujemności / masy atomowej / ładunku jądra atomowego

Zadanie 2. (1 pkt)

Na poniższym schemacie układu okresowego pierwiastków (bez lantanowców i aktynowców) zaznaczono położenie trzech pierwiastków oznaczonych numerami I, II oraz III.

Wypełnij tabelę, wpisując literę P, jeżeli informacja jest prawdziwa, lub literę F, jeżeli jest fałszywa.

Zadanie 3. (2 pkt)

Do trwałych izotopów siarki i argonu należą izotopy, których liczba masowa A wynosi 36.

a) Uzupełnij poniższe schematy, wpisując symbole opisanych izotopów siarki i argonu z uwzględnieniem ich liczby atomowej Z i liczby masowej A.

b) Podaj symbol i napisz konfigurację elektronową atomu w stanie podstawowym tego pierwiastka (siarki albo argonu), którego jądro atomowe zawiera więcej protonów.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 4. (3 pkt)

Podczas prażenia mieszaniny tlenku ołowiu(II) i siarczku ołowiu(II) bez dostępu powietrza zachodzi reakcja zgodnie ze schematem:

a) Uzgodnij współczynniki w równaniu reakcji chemicznej zachodzącej podczas prażenia mieszaniny PbO i PbS bez dostĊpu powietrza. Zastosuj metodą bilansu elektronowego.

Bilans elektronowy:

……………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zbilansowane równanie reakcji:

b) Określ funkcję, jaką w tej reakcji pełni siarka w siarczku ołowiu(II).

Siarka w siarczku ołowiu(II) pełni funkcję ……………………………………………………………….

Zadanie 5. (1 pkt)

Odczytaj z układu okresowego pierwiastków wymienione w tabeli dane dotyczące cyny i uzupełnij tę tabelę.

Zadanie 6. (1 pkt)

Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji cyny z chlorem.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7. (1 pkt)

Napisz w formie jonowej równanie reakcji cyny z kwasem solnym.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 8. (2 pkt)

Szereg aktywności metali tworzą metale i wodór ułożone według ich podatności na utlenianie, czyli według zdolności tworzenia jonów naładowanych dodatnio. Każdy pierwiastek jest reduktorem kationów wszystkich pierwiastków położonych po jego prawej stronie w tym szeregu. Poniżej przedstawiono fragment szeregu aktywności metali.

a) Wskaż metal (cynk Zn albo miedź Cu), z którego wykonaną blaszką należy zanurzyć w wodnym roztworze chlorku cyny(II), aby wydzieliła się cyna metaliczna. Uzupełnij schemat doświadczenia, wpisując symbol wybranego metalu.

b) Napisz w formie jonowej równanie reakcji chemicznej, która zachodzi w czasie doświadczenia.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 9. (1 pkt)

Cyna występuje w postaci dwóch odmian: cyny szarej i cyny białej. Cyna biała jest metalem srebrzystobiałym, ciągliwym i kowalnym, cyna szara tworzy szary proszek. Cyna biała jest trwała w temperaturze powyżej 13,4 °C, cyna szara jest trwała poniżej tej temperatury.

Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.

Wypełnij tabelę, wpisując literę P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, lub literę F, jeżeli jest fałszywe.

Zadanie 10. (1 pkt)

Pierwiastki X i Y tworzą związek chemiczny o następującym wzorze elektronowym:

Poniżej przedstawiono wzory sumaryczne pięciu związków chemicznych.

Podkreśl wzory wszystkich związków, których budowę ilustruje powyższy wzór elektronowy.

Zadanie 11. (2 pkt)

Na etykiecie naczynia z roztworem kwasu ortofosforowego(V) podane są następujące informacje:

Oblicz, ile kilogramów czystego kwasu ortofosforowego(V) zawiera 1 litr opisanego roztworu. Wynik podaj z dokładnością do dwóch miejsc po przecinku.

Zadanie 12. (2 pkt)

Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedno określenie spośród podanych w nawiasach.

1. Rozpuszczalność tlenu i tlenku siarki(IV) (maleje / rośnie / nie zmienia się) w miarę
obniżania temperatury.

2. Tlen (jest dobrze / jest słabo / nie jest) rozpuszczalny w wodzie.

Zadanie 13. (2 pkt)

Określ odczyn wodnych roztworów tlenu i tlenku siarki(IV).

1. Odczyn wodnego roztworu tlenu: ………………………………………………………………………………

2. Odczyn wodnego roztworu tlenku siarki(IV): ……………………………………………………………..

Zadanie 14. (1 pkt)

Napisz w formie cząsteczkowej równanie reakcji tlenku siarki(IV) z wodą.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 15. (1 pkt)

Uzupełnij poniższe zdanie. Wybierz i podkreśl jedno określenie spośród podanych w każdym nawiasie.

Gazem, który słabiej rozpuszcza się w wodzie, jest (tlenek siarki(IV) / tlen), ponieważ
(ma mniejszą gęstość / jego cząsteczki są polarne / nie reaguje z wodą).