Zwierzęta, w zależności od wielkości i środowiska, w jakim żyją, przeprowadzają wymianę gazową całą powierzchnią ciała lub przez wyspecjalizowane narządy wymiany gazowej.
Na rysunku przedstawiono w uproszczeniu fragment układu oddechowego owada.

Na podstawie. Biologia, pod red. N.A. Campbella, Poznań 2012.

a) Podaj nazwy elementów przedstawionego narządu wymiany gazowej, oznaczonych na rysunku cyframi 1 i 2.b) Wykaż związek między budową i funkcjonowaniem układu oddechowego owadów a brakiem barwników oddechowych w ich hemolimfie.

Podczas metamorfozy kijanki do postaci dorosłej płaza zachodzi wiele zmian fizjologicznych. W procesie tym ważną rolę odgrywa układ hormonalny. Na schemacie przedstawiono wpływ układu hormonalnego na proces metamorfozy kijanki.

Na podstawie: http://www.amphibia.org.pl/index.php/biologia/od_czego_zalezy_metamorfoza.html

Na podstawie schematu przedstaw, na czym polega współdziałanie nadnerczy i tarczycy w procesie metamorfozy kijanki.

Płyny ustrojowe ryb kostnoszkieletowych żyjących w morzach są hipoosmotyczne w stosunku do otaczającej je wody, natomiast płyny ustrojowe ryb kostnoszkieletowych żyjących w wodach słodkich są hiperosmotyczne w stosunku do otaczającej je wody.

Na podstawie tekstu uzasadnij konieczność uzupełniania1. wody przez ryby morskie2. elektrolitów (jonów) przez ryby słodkowodne

W nefronie, w procesie filtracji kłębuszkowej, z krwi do torebki kłębuszka nerkowego (torebki Bowmana) przesączają się woda i rozpuszczone w niej substancje drobnocząsteczkowe. Z uzyskanego ultrafiltratu (moczu pierwotnego) w kanalikach nefronu powstaje mocz ostateczny.

Dokończ poniższe zdania – wpisz w wyznaczone miejsca nazwy właściwych procesów. Wybierz je spośród wymienionych.dehydratacja, resorpcja, filtracja, sekrecja, endocytozaPrzekształcanie – w kanalikach nefronu – moczu pierwotnego w mocz ostateczny polega na przenikaniu różnych substancji:1. z wnętrza kanalika nefronu do płynów ustrojowych w procesie … .2. z płynów ustrojowych do wnętrza kanalika nefronu w procesie … .

W przypadku, gdy stopień dotlenienia nerki jest niski, w nerkach powstaje erytropoetyna, stymulująca produkcję erytrocytów. Wytwarzanie erytrocytów jest kontrolowane przez mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego, przedstawiony na schemacie.

Na podstawie: Biologia, pod red. N.A. Campbella, Poznań 2012.

Uzupełnij schemat – do ramek oznaczonych cyframi 1.-4. wpisz litery oznaczające procesy wybrane spośród A-F w taki sposób, aby powstał opis mechanizmu regulującego liczbę wytwarzanych erytrocytów.A. Nerki zwiększają wydzielanie erytropoetyny.B. W szpiku kostnym zmniejsza się wytwarzanie erytrocytów.C. Nerki zmniejszają wydzielanie erytropoetyny.D. W szpiku kostnym zwiększa się wytwarzanie erytrocytów.E. W erytrocytach zwiększa się ilość hemoglobiny.F. W erytrocytach zmniejsza się ilość hemoglobiny.

Niektóre enzymy wytwarzane są w komórkach w formie nieaktywnej. Ich aktywacja wymaga udziału określonych czynników i czasem zachodzi dopiero w miejscu docelowego działania – poza komórką, w której doszło do syntezy białka. Takim enzymem jest chymotrypsyna α, wytwarzana w postaci nieaktywnego chymotrypsynogenu.
Na schemacie przedstawiono proces aktywacji chymotrypsynogenu do chymotrypsyny α (cyframi oznaczono kolejne aminokwasy w łańcuchach polipeptydowych). Łańcuchy polipeptydowe (A-C) są połączone ze sobą wiązaniami dwusiarczkowymi, czego nie zaznaczono na schemacie.

Na podstawie: J. M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, Warszawa 2005.

a) Na podstawie analizy schematu podaj dwie różnice w budowie między chymotrypsynogenem a chymotrypsyną α. W odpowiedzi uwzględnij oba porównywane związki chemiczne.

Toksyna botulinowa, wytwarzana przez bakterie jadu kiełbasianego, znalazła w ostatnich latach zastosowanie w kosmetyce – do redukcji zmarszczek mimicznych, powstających na skutek nawykowego kurczenia niektórych mięśni twarzy. Toksynę wstrzykuje się w miejsca szczególnie podatne na tworzenie się zmarszczek. Działanie jej polega na fragmentacji białka SNAP-25, które jest niezbędne do uwolnienia neuroprzekaźnika – acetylocholiny.
Na rysunku przedstawiającym prawidłowo działającą synapsę nerwowo-mięśniową numerami 1-4 oznaczono miejsca, w których możliwe jest zahamowanie funkcjonowania tej synapsy przez różne rodzaje toksyn.

Na podstawie: D. McLaughlin, J. Stamford, D. White, Krótkie wykłady. Fizjologia człowieka, Warszawa 2008.

a) Wypisz z rysunku numer oznaczający miejsce, w którym blokowane jest działanie synapsy przez toksynę botulinową.b) Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego po wstrzyknięciu toksyny botulinowej uzyskuje się redukcję zmarszczek mimicznych.

Na schematach (A-C), bez zachowania prawidłowej kolejności, zilustrowano reakcje psa na różne rodzaje bodźców podczas powstawania odruchu warunkowego.

Na podstawie: H. Wiśniewski, Biologia, Warszawa 1994.

Podaj, na którym schemacie zilustrowano wykształcony u psa odruch warunkowy. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do mechanizmu jego powstawania.

Do połowy lat 60-tych XX wieku przebieg ekspresji informacji genetycznej u wszystkich organizmów wg schematu: DNA → RNA → polipeptyd (białko), uznawano w biologii za dogmat. Kiedy odkryto RNA-wirusy (np. retrowirusy, takie jak wirus HIV), okazało się, że ekspresja informacji genetycznej może mieć inny przebieg.

Uzupełnij zapis przebiegu ekspresji informacji genetycznej u retrowirusów – podaj nazwy poszczególnych etapów, które należy wpisać nad strzałkami 1-4.

Na rysunku przedstawiono model replikacji DNA u eukariontów.

Na podstawie: J. Kączkowski, Biochemia roślin, Warszawa 1992.

Na podstawie informacji z rysunku oraz własnej wiedzy wybierz spośród A-E i zaznacz dwa zdania, które prawidłowo opisują przedstawiony proces replikacji.A. Replikacja na obu niciach jest możliwa dzięki istnieniu fragmentów Okazaki.B. Helikazy to enzymy uczestniczące w rozplataniu podwójnej helisy.C. Kierunek syntezy obu nowych nici (wiodącej i opóźnionej) jest od końca 5’ do końca 3’.D. Do inicjacji replikacji każdej nici wystarczy jeden starter RNA.E. Proces replikacji odbywa się samorzutnie bez nakładu energii.

Mutacje genowe, w zależności od zmiany, jaka zaszła w DNA, mogą skutkować różnymi zmianami w łańcuchu polipeptydowym.

Do podanych zmian w DNA przyporządkuj ich skutki uwidaczniające się w budowie łańcucha polipetydowego.Zmiana w DNA A. zmiana jednego kodonu na kodon innego aminokwasuB. zastąpienie jednego kodonu innym kodonem nonsensownymC. zastąpienie jednego kodonu innym, oznaczającym taki sam aminokwasZmiana w łańcuchu polipeptydowym1. nie ma zmian w budowie łańcucha polipeptydowego2. zmiana sekwencji aminokwasów w łańcuchu polipeptydowym3. skrócenie łańcucha polipeptydowego4. wydłużenie łańcucha polipeptydowego

Podkreśl w przedstawionym tekście zdanie zawierające błędną informację i zapisz jej prawidłową formę w miejscu wyznaczonym poniżej.„Naukowcy i lekarze ostrzegają przed szerokim stosowaniem antybiotyków, ponieważ może to prowadzić do powstania szczepów bakterii opornych na te antybiotyki. W pojedynczej komórce bakteryjnej oporność na antybiotyk może powstać na drodze mutacji w jej kodzie genetycznym. Plazmidy zawierające zmutowane geny mogą być przekazywane innym bakteriom, które w ten sposób także uzyskują oporność na antybiotyk”

Informację genetyczną komórki chroni przed uszkodzeniem białko p53, nazywane „strażnikiem genomu”. Zdrowe komórki zawierają utajoną (nieaktywną) formę p53 o stężeniu utrzymywanym na niskim poziomie. Pod wpływem czynników uszkadzających DNA (promieniowanie γ, UV, niedotlenienie) dochodzi do aktywacji i wzrostu ilości białka p53. Aktywacja p53 powoduje zatrzymanie cyklu komórkowego w celu naprawy uszkodzeń. Jeśli uszkodzenia są zbyt rozległe i ich naprawa jest niemożliwa, p53 indukuje wtedy zaprogramowaną śmierć komórki (apoptozę). Ponad połowa ludzkich nowotworów charakteryzuje się mutacją w genie kodującym białko p53.

Na podstawie: http://bioinfo.mol.uj.edu.pl/articles/Slezak05

Na podstawie tekstu wyjaśnij, dlaczego mutacja genu białka p53 ułatwia rozwój nowotworów.

Kury andaluzyjskie mogą mieć upierzenie białe, czarne lub stalowoniebieskie (szare). Potomstwo białego koguta i czarnej kury oraz czarnego koguta i białej kury jest wyłącznie stalowoniebieskie, natomiast wśród potomstwa rodziców stalowoniebieskich występują osobniki białe, stalowoniebieskie i czarne w stosunku: 1 : 2 : 1.

a) Zaznacz poprawne dokończenie zdania określającego sposób dziedziczenia opisanej barwy upierzenia kur andaluzyjskich.Taki rozkład fenotypów wśród potomstwa świadczy oA. kodominacji alleli genu warunkującego barwę piór.B. warunkowaniu barwy upierzenia przez dwie pary alleli.C. występowaniu trzech alleli genu warunkującego barwę piór.D. niezupełnej dominacji alleli genu warunkującego barwę piór.b) Określ, jakie fenotypy i w jakim stosunku wystąpią wśród potomstwa stalowoniebieskiej kury i białego koguta.

Achondroplazja jest chorobą genetyczną autosomalną, której rezultatem jest m.in. karłowatość. Rodzice chorzy na achondroplazję mają dwoje dzieci: jedno jest chore na tę chorobę, a drugie – zdrowe.

a) Na podstawie tekstu określ, jaki allel – dominujący czy recesywny – jest odpowiedzialny za wystąpienie achondroplazji. Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do tekstu.b) Zapisz genotypy obojga rodziców opisanych w tekście. Do oznaczenia alleli zastosuj symbole literowe: (A) i (a).