Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej maj 2019 stara formuła
U dorosłego człowieka pomiędzy kośćmi czaszki występują połączenia ścisłe w postaci szwów oraz stawy. W czaszce noworodka występuje większa liczba kości niż u człowieka dorosłego, a niektóre połączenia ścisłe nie są jeszcze zrośnięte i tworzą tzw. ciemiączka, gdyż proces kostnienia czaszki kończy się dopiero w drugim roku życia.
Na rysunkach przedstawiono budowę czaszki dorosłego człowieka (A) oraz budowę czaszki noworodka – widok z góry (B).
a) Podaj nazwy kości czaszki oznaczonych na rysunku numerami 1, 2 i 3.
1. ……………………………. 2. …………………………….. 3. ……………………………
b) Wybierz spośród A–C i podkreśl rodzaj połączenia, które występuje między kośćmi mózgoczaszki i kością oznaczoną na schemacie numerem 3.
A. sztywne B. półruchome C. ruchome
c) Określ, jakie znaczenie adaptacyjne mają w czaszce ciemiączka.
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej maj 2019 stara formuła
Autonomiczny układ nerwowy składa się z dwóch działających antagonistycznie części:
współczulnej i przywspółczulnej.
Wybierz spośród A–D i zaznacz ten zestaw, w którym wymieniono tylko efekty charakterystyczne dla działania układu przywspółczulnego.
A. Rozszerzenie źrenic, rozszerzenie oskrzeli, zwolnienie pracy serca.
B. Zwężenie źrenic, wydzielanie wodnistej śliny, zwolnienie perystaltyki jelit.
C. Pobudzenie wydzielania soków trawiennych, rozszerzenie oskrzeli, przyspieszenie pracy serca.
D. Zwężenie źrenic, przyspieszenie perystaltyki jelit, zwolnienie pracy serca.
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej maj 2019 stara formuła
Na rysunku przedstawiono budowę siatkówki oka człowieka.
Uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
1. Z dwóch rodzajów komórek światłoczułych – czopków i pręcików – w siatkówce ludzkiego oka dominują (czopki / pręciki), które umożliwiają widzenie (barwne / w odcieniach szarości).
2. Wysoką rozdzielczość obrazu, czyli większą szczegółowość, zapewniają (czopki / pręciki), ponieważ każdy z nich łączy się (z jednym neuronem / z kilkoma neuronami).
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej maj 2019 stara formuła
Na schemacie przedstawiono mechanizm hormonalnej kontroli aktywności gonad męskich.
a) Podaj nazwę części mózgowia oznaczonej na schemacie literą X.
b) Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące hormonalnej kontroli aktywności jąder są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej maj 2019 stara formuła
Uzupełnij poniższe zdania dotyczące limfocytów tak, aby zawierały one informacje prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.
Limfocyty B i T biorą udział w mechanizmach odporności (swoistej / nieswoistej). W grasicy człowieka dojrzewają i nabywają kompetencji (limfocyty B / limfocyty T). Za wytwarzanie i uwalnianie przeciwciał odpowiadają (limfocyty B / limfocyty T) i jest to odporność (humoralna / komórkowa).
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej 2019 czerwiec nowa formuła
Przeprowadzono doświadczenie dotyczące warunków przebiegu fotosyntezy u moczarki kanadyjskiej. W tym celu przygotowano cztery zestawy doświadczalne A–D:
• Jednakowej długości pędy moczarki kanadyjskiej umieszczono w zlewkach z wodnym roztworem sody oczyszczonej, które następnie przykryto szklanym lejkiem. Na szczycie każdego lejka umieszczono szklaną probówkę wypełnioną wodą.
• Wszystkie zestawy oświetlano światłem o takim samym natężeniu, ale w każdym zestawie utrzymywano inną temperaturę wody.
Na rysunkach przedstawiono wyniki przeprowadzonego doświadczenia uzyskane w zestawach A–D.
Sformułuj problem badawczy przedstawionego doświadczenia.
Określ, w którym zestawie doświadczalnym (A–D) proces fotosyntezy zachodził z największą intensywnością. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do przedstawionych wyników doświadczenia.
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej 2019 czerwiec nowa formuła
Przyjmowanie pokarmów i gospodarka zasobami energetycznymi pozostają pod kontrolą
układu nerwowego i hormonalnego. Szczególne znaczenie mają tu dwa antagonistycznie
działające ośrodki pokarmowe: ośrodek głodu i ośrodek sytości zlokalizowane w podwzgórzu – części mózgowia. Na czynności ośrodków głodu i sytości wpływa wiele różnych sygnałów, m.in. obniżenie poziomu glukozy we krwi pobudza ośrodek głodu, a wzrost poziomu glukozy we krwi pobudza ośrodek sytości.
Na schemacie przedstawiono powiązania między niektórymi narządami człowieka. Linią
przerywaną zaznaczono działanie hormonów, a linią ciągłą – bezpośredni wpływ układu
nerwowego.
Podaj nazwę narządu oznaczonego na schemacie literą X.
Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, dlaczego podczas stresu nie odczuwa się głodu.
Wybierz spośród A–D i zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.
Ośrodki głodu i sytości znajdują się w
A. kresomózgowiu.
B. międzymózgowiu.
C. śródmózgowiu.
D. rdzeniu przedłużonym.
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej 2019 czerwiec nowa formuła
W równikowym lesie deszczowym i na piaszczystej pustyni może panować ta sama
temperatura, ale wilgotność powietrza będzie skrajnie różna: np. w lesie deszczowym bardzo wysoka, a na pustyni – bardzo niska. W obu ekosystemach warunki termiczne nie są komfortowe dla człowieka przede wszystkim z powodu zbyt wysokiej temperatury. Jednym ze sposobów termoregulacji u człowieka jest chłodzenie organizmu na skutek pocenia się.
Wyjaśnij, dlaczego chłodzenie organizmu poprzez pocenie się jest znacznie mniej wydajne u człowieka przybywającego w równikowym lesie deszczowym niż u człowieka znajdującego się na piaszczystej pustyni, w tych samych warunkach temperatury i przy niewielkim ruchu powietrza.
Arkusz maturalny z biologii rozszerzonej 2019 czerwiec nowa formuła
Rodzaj receptora w błonie postsynaptycznej decyduje, czy odpowiedzią komórki nerwowej na związanie określonego neuroprzekaźnika będzie przewodzenie, czy – hamowanie przewodzenia impulsu nerwowego.
Na rysunku przedstawiono sposób przekazywania impulsu nerwowego przez synapsę, w której neuroprzekaźnikiem jest kwas ɣ-aminomasłowy (GABA).
Określ, czy efektem działania neuroprzekaźnika w synapsie przedstawionej na schemacie będzie hamowanie przewodzenia impulsu nerwowego, czy – powstanie potencjału czynnościowego. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm powstawania impulsu nerwowego.