Na zdjęciu mikroskopowym zaznaczono strzałkami komórki pewnej ludzkiej tkanki. Mają one walcowaty kształt i tworzą charakterystyczną, pojedynczą warstwę

Wybierz spośród A–D i zaznacz rodzaj tkanki, którą tworzą opisane komórki.

A. tłuszczowa

B. nerwowa

C. łączna podporowa

D. nabłonkowa

Układy narządów pełnią w organizmie człowieka rozmaite funkcje. Każdy z nich jest utworzony z określonych narządów zbudowanych z tkanek, w skład których wchodzą
wyspecjalizowane komórki.
a) Uzupełnij tabelę – wpisz w odpowiednich wierszach literę (A–E), którą oznaczono nazwę komórki charakterystycznej dla wymienionego układu, i cyfrę (1.–5.), którą oznaczono funkcję tego układu.

Nazwa komórki Funkcja układu
A. neuron                    1. ochrona narządów i funkcja podporowa
B. leukocyt                  2. wchłanianie produktów trawienia
C. enterocyt                3. przewodzenie impulsów nerwowych
D. spermatocyt          4. obrona organizmu przed patogenami
E. osteoblast               5. wytwarzanie komórek rozrodczych

b) Wypisz spośród A–E nazwę komórki, która ma zdolność do podziału mejotycznego, i określ efekt tego podziału.

Nazwa komórki:
Efekt podziału mejotycznego:

Na rysunku przedstawiono fragment układu ruchu człowieka.

a) Podaj nazwę tkanki, z której zbudowany jest brzusiec, oraz nazwę tkanki, z której zbudowane są ścięgna mięśnia dwugłowego.

Brzusiec:
Ścięgna:

b) Wybierz spośród A–D i zaznacz rodzaj stawu utworzonego przez głowę kości ramiennej i łopatkę.
A. kulisty

B. siodełkowy

C. zawiasowy

D. obrotowy

c) Wymień nazwy kości wchodzących w skład obręczy kończyny górnej człowieka.

Kiedy człowiek odczuwa zimno, w jego skórze kurczą się mięśnie przywłosowe, co się przekłada na podniesienie mieszka włosowego i wyprostowanie włosa, objawiające się tzw. gęsią skórką. To zjawisko jest pozostałością ewolucyjną po przodkach człowieka, którzy stroszyli sierść na skutek zimna. Obecnie nie odgrywa ono znaczącej roli w ochronie przed utratą ciepła.
Na schemacie przedstawiono budowę powłoki ciała człowieka.

a) Zaznacz właściwe dokończenie zdania wybrane spośród A–B oraz jego poprawne uzasadnienie wybrane spośród 1.–2.

Pojawienie się gęsiej skórki u człowieka to odruch

b) Określ, w jaki sposób warstwa podskórna chroni organizm człowieka przed utratą ciepła.

Na schemacie przedstawiono układ krwionośny człowieka.

a) Uzupełnij przedstawiony schemat – wpisz w wyznaczone miejsca właściwe nazwy elementów układu krwionośnego człowieka wybrane spośród wymienionych.

prawy przedsionek

lewy przedsionek

prawa komora

lewa komora

tętnica płucna

żyła płucna

b) Oceń, czy prawdziwe jest stwierdzenie: ,,Wszystkie żyły występujące w organizmie człowieka transportują krew odtlenowaną”. Odpowiedź uzasadnij.

Na rysunkach przedstawiono trzy możliwe sposoby połączeń włosowatych naczyń krwionośnych występujące w organizmie człowieka.

Uzupełnij poniższe zdania – wybierz właściwe rysunki i wpisz ich oznaczenia literowe (A–C) w wyznaczone miejsca.
Sieć naczyń włosowatych w płucach ma postać, którą przedstawiono na rysunku ……… .
Naczynia krwionośne jelita cienkiego i wątroby kontaktują się ze sobą tak, jak pokazano
na rysunku ………… . Sieć naczyń krwionośnych budującą kłębuszki nerkowe obrazuje
rysunek ………… .

Na rysunku przedstawiono zmiany w obrębie klatki piersiowej podczas wdechu i podczas wydechu.

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące zmian objętości klatki piersiowej człowieka podczas wdechu i wydechu są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

W klatce piersiowej człowieka występuje 12 par żeber. Żebra łączą się z kręgami kręgosłupa za pomocą stawów, natomiast w przedniej części większość żeber jest połączona z mostkiem za pomocą tkanki chrzęstnej.
Praca klatki piersiowej, powodująca wentylację płuc, jest czynnością w zasadzie niezależną od woli, wykonywaną automatycznie. Ruchami oddechowymi kieruje układ nerwowy poprzez ośrodek oddechowy, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym. Zostaje on pobudzony, gdy we krwi wzrasta stężenie CO2.
Na rysunku przedstawiono budowę klatki piersiowej człowieka.

a) Na podstawie rysunku i przedstawionych informacji uzupełnij zdania dotyczące budowy klatki piersiowej człowieka – wpisz w wyznaczone miejsca cyfry określające liczbę par poszczególnych rodzajów żeber.
Z mostkiem za pomocą tkanki chrzęstnej połączonych jest bezpośrednio …..…… par żeber,
zwanych żebrami właściwymi. Kolejne …..…… pary łączą się chrząstkami z ostatnimi żebrami właściwymi, a ostatnie …….…. pary to tzw. żebra wolne, które kończą się swobodnie w powłokach ciała.

b) Wykaż związek między połączeniem żeber z mostkiem i ze sobą za pomocą tkanki chrzęstnej a ruchami oddechowymi klatki piersiowej człowieka.

W klatce piersiowej człowieka występuje 12 par żeber. Żebra łączą się z kręgami kręgosłupa za pomocą stawów, natomiast w przedniej części większość żeber jest połączona z mostkiem za pomocą tkanki chrzęstnej.
Praca klatki piersiowej, powodująca wentylację płuc, jest czynnością w zasadzie niezależną od woli, wykonywaną automatycznie. Ruchami oddechowymi kieruje układ nerwowy poprzez ośrodek oddechowy, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym. Zostaje on pobudzony, gdy we krwi wzrasta stężenie CO2.
Na rysunku przedstawiono budowę klatki piersiowej człowieka.

Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, w jaki sposób zwiększony wysiłek fizyczny wzmaga intensywność ruchów oddechowych klatki piersiowej. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm tego procesu.

Żołądek jest najszerszym odcinkiem przewodu pokarmowego człowieka. Z zewnątrz otacza go błona surowicza zwana otrzewną. Pod nią znajduje się błona mięśniowa zbudowana z włókien mięśniowych gładkich. Wnętrze żołądka wyściela błona śluzowa bogata w gruczoły wytwarzające śluz i gruczoły produkujące sok żołądkowy, który składa się m.in. z kwasu solnego i enzymów (pepsyny i lipazy).

a) Określ, jaką funkcję pełnią skurcze mięśni gładkich obecnych w ścianie żołądka w sytuacji, gdy znajduje się w nim pokarm.

b) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące żołądka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Witamina B12 jest uwalniana z pożywienia pod wpływem działania pepsyny i kwasu solnego. Następnie cząsteczki witaminy B12 tworzą kompleksy ze specjalną glikoproteiną wytwarzaną przez komórki okładzinowe żołądka, co ułatwia ich wchłanianie z jelita cienkiego. Z jelita cienkiego witamina B12 jest transportowana do szpiku kostnego i wątroby, a stamtąd – do innych tkanek.
Na podstawie: A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 2013.

a) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące źródeł i wchłaniania witaminy B12 są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

b) Podaj przykład objawu niedoboru witaminy B12 związany z funkcjonowaniem układu krwionośnego człowieka.

Indeks glikemiczny (IG) to wskaźnik, który informuje o tym, jak gwałtownie i na jak długo po spożyciu danego produktu wzrasta stężenie glukozy we krwi. Pokarmy o takiej samej zawartości węglowodanów mogą mieć różny wpływ na poziom cukru we krwi (glikemię). Spożywanie produktów o wysokim IG początkowo skutkuje szybkim wzrostem stężenia glukozy we krwi, ale potem ten poziom gwałtownie spada. Po spożyciu produktów o niskim IG następuje powolny wzrost stężenia glukozy we krwi, a następnie – powolny spadek jej stężenia we krwi.
a) Określ, po spożyciu którego z produktów – o wysokim IG czy o niskim IG – szybciej wystąpi uczucie głodu. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm pobudzania ośrodków głodu i sytości.

b) Wybierz spośród A–D i zaznacz nazwę hormonu, który przyśpiesza wychwytywanie glukozy obecnej we krwi przez komórki mięśni poprzecznie prążkowanych.

A. glukagon

B. insulina

C. adrenalina

D. kortyzol

Na schemacie przedstawiono budowę nerki człowieka. Strzałkami oznaczono kierunek przepływu krwi i moczu.

a) Podaj nazwy naczyń krwionośnych oznaczonych literami A i B.
A.

B.

b) Uporządkuj zaznaczone na schemacie struktury A, B i C według rosnącego stężenia mocznika w płynach ustrojowych, które w nich przepływają.

Układ odpornościowy zapewnia organizmowi obronę przed różnymi czynnikami, np. substancjami toksycznymi, wirusami, bakteriami, komórkami nowotworowymi. Zwalczanie takich czynników, po ich rozpoznaniu, odbywa się w różny sposób.

Określ rodzaj odporności wyrażanej przez organizm człowieka w wyniku reakcji przedstawionych w tabeli. Wpisz znak „+” w odpowiednie pola tabeli.

W przypadku, gdy ciężarna matka mająca grupę krwi Rh– wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko antygenom D własnego płodu mającego grupę krwi Rh+, może dojść do konfliktu serologicznego. Przeciwciała anty-Rh przenikają wówczas przez łożysko do krwiobiegu płodu i uszkadzają jego czerwone krwinki, co jest przyczyną choroby hemolitycznej.
Wyjaśnij, dlaczego choroba hemolityczna nie wystąpi w przypadku, gdy matka ma grupę krwi Rh+, a jej dziecko ma grupę krwi Rh–.