Kiedy człowiek odczuwa zimno, w jego skórze kurczą się mięśnie przywłosowe, co się przekłada na podniesienie mieszka włosowego i wyprostowanie włosa, objawiające się tzw. gęsią skórką. To zjawisko jest pozostałością ewolucyjną po przodkach człowieka, którzy stroszyli sierść na skutek zimna. Obecnie nie odgrywa ono znaczącej roli w ochronie przed utratą ciepła.
Na schemacie przedstawiono budowę powłoki ciała człowieka.

a) Zaznacz właściwe dokończenie zdania wybrane spośród A–B oraz jego poprawne uzasadnienie wybrane spośród 1.–2.

Pojawienie się gęsiej skórki u człowieka to odruch

b) Określ, w jaki sposób warstwa podskórna chroni organizm człowieka przed utratą ciepła.

Na rysunkach przedstawiono trzy możliwe sposoby połączeń włosowatych naczyń krwionośnych występujące w organizmie człowieka.

Uzupełnij poniższe zdania – wybierz właściwe rysunki i wpisz ich oznaczenia literowe (A–C) w wyznaczone miejsca.
Sieć naczyń włosowatych w płucach ma postać, którą przedstawiono na rysunku ……… .
Naczynia krwionośne jelita cienkiego i wątroby kontaktują się ze sobą tak, jak pokazano
na rysunku ………… . Sieć naczyń krwionośnych budującą kłębuszki nerkowe obrazuje
rysunek ………… .

W klatce piersiowej człowieka występuje 12 par żeber. Żebra łączą się z kręgami kręgosłupa za pomocą stawów, natomiast w przedniej części większość żeber jest połączona z mostkiem za pomocą tkanki chrzęstnej.
Praca klatki piersiowej, powodująca wentylację płuc, jest czynnością w zasadzie niezależną od woli, wykonywaną automatycznie. Ruchami oddechowymi kieruje układ nerwowy poprzez ośrodek oddechowy, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym. Zostaje on pobudzony, gdy we krwi wzrasta stężenie CO2.
Na rysunku przedstawiono budowę klatki piersiowej człowieka.

a) Na podstawie rysunku i przedstawionych informacji uzupełnij zdania dotyczące budowy klatki piersiowej człowieka – wpisz w wyznaczone miejsca cyfry określające liczbę par poszczególnych rodzajów żeber.
Z mostkiem za pomocą tkanki chrzęstnej połączonych jest bezpośrednio …..…… par żeber,
zwanych żebrami właściwymi. Kolejne …..…… pary łączą się chrząstkami z ostatnimi żebrami właściwymi, a ostatnie …….…. pary to tzw. żebra wolne, które kończą się swobodnie w powłokach ciała.

b) Wykaż związek między połączeniem żeber z mostkiem i ze sobą za pomocą tkanki chrzęstnej a ruchami oddechowymi klatki piersiowej człowieka.

W klatce piersiowej człowieka występuje 12 par żeber. Żebra łączą się z kręgami kręgosłupa za pomocą stawów, natomiast w przedniej części większość żeber jest połączona z mostkiem za pomocą tkanki chrzęstnej.
Praca klatki piersiowej, powodująca wentylację płuc, jest czynnością w zasadzie niezależną od woli, wykonywaną automatycznie. Ruchami oddechowymi kieruje układ nerwowy poprzez ośrodek oddechowy, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym. Zostaje on pobudzony, gdy we krwi wzrasta stężenie CO2.
Na rysunku przedstawiono budowę klatki piersiowej człowieka.

Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, w jaki sposób zwiększony wysiłek fizyczny wzmaga intensywność ruchów oddechowych klatki piersiowej. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm tego procesu.

Żołądek jest najszerszym odcinkiem przewodu pokarmowego człowieka. Z zewnątrz otacza go błona surowicza zwana otrzewną. Pod nią znajduje się błona mięśniowa zbudowana z włókien mięśniowych gładkich. Wnętrze żołądka wyściela błona śluzowa bogata w gruczoły wytwarzające śluz i gruczoły produkujące sok żołądkowy, który składa się m.in. z kwasu solnego i enzymów (pepsyny i lipazy).

a) Określ, jaką funkcję pełnią skurcze mięśni gładkich obecnych w ścianie żołądka w sytuacji, gdy znajduje się w nim pokarm.

b) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące żołądka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Witamina B12 jest uwalniana z pożywienia pod wpływem działania pepsyny i kwasu solnego. Następnie cząsteczki witaminy B12 tworzą kompleksy ze specjalną glikoproteiną wytwarzaną przez komórki okładzinowe żołądka, co ułatwia ich wchłanianie z jelita cienkiego. Z jelita cienkiego witamina B12 jest transportowana do szpiku kostnego i wątroby, a stamtąd – do innych tkanek.
Na podstawie: A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 2013.

a) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące źródeł i wchłaniania witaminy B12 są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

b) Podaj przykład objawu niedoboru witaminy B12 związany z funkcjonowaniem układu krwionośnego człowieka.

Indeks glikemiczny (IG) to wskaźnik, który informuje o tym, jak gwałtownie i na jak długo po spożyciu danego produktu wzrasta stężenie glukozy we krwi. Pokarmy o takiej samej zawartości węglowodanów mogą mieć różny wpływ na poziom cukru we krwi (glikemię). Spożywanie produktów o wysokim IG początkowo skutkuje szybkim wzrostem stężenia glukozy we krwi, ale potem ten poziom gwałtownie spada. Po spożyciu produktów o niskim IG następuje powolny wzrost stężenia glukozy we krwi, a następnie – powolny spadek jej stężenia we krwi.
a) Określ, po spożyciu którego z produktów – o wysokim IG czy o niskim IG – szybciej wystąpi uczucie głodu. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając mechanizm pobudzania ośrodków głodu i sytości.

b) Wybierz spośród A–D i zaznacz nazwę hormonu, który przyśpiesza wychwytywanie glukozy obecnej we krwi przez komórki mięśni poprzecznie prążkowanych.

A. glukagon

B. insulina

C. adrenalina

D. kortyzol

Na schemacie przedstawiono budowę nerki człowieka. Strzałkami oznaczono kierunek przepływu krwi i moczu.

a) Podaj nazwy naczyń krwionośnych oznaczonych literami A i B.
A.

B.

b) Uporządkuj zaznaczone na schemacie struktury A, B i C według rosnącego stężenia mocznika w płynach ustrojowych, które w nich przepływają.

Układ odpornościowy zapewnia organizmowi obronę przed różnymi czynnikami, np. substancjami toksycznymi, wirusami, bakteriami, komórkami nowotworowymi. Zwalczanie takich czynników, po ich rozpoznaniu, odbywa się w różny sposób.

Określ rodzaj odporności wyrażanej przez organizm człowieka w wyniku reakcji przedstawionych w tabeli. Wpisz znak „+” w odpowiednie pola tabeli.

W przypadku, gdy ciężarna matka mająca grupę krwi Rh– wytwarza przeciwciała skierowane przeciwko antygenom D własnego płodu mającego grupę krwi Rh+, może dojść do konfliktu serologicznego. Przeciwciała anty-Rh przenikają wówczas przez łożysko do krwiobiegu płodu i uszkadzają jego czerwone krwinki, co jest przyczyną choroby hemolitycznej.
Wyjaśnij, dlaczego choroba hemolityczna nie wystąpi w przypadku, gdy matka ma grupę krwi Rh+, a jej dziecko ma grupę krwi Rh–.

Na schemacie przedstawiono hormonalną kontrolę gospodarki wapniowej w organizmie człowieka. Cyframi 1 i 2 oznaczono poziom wapnia we krwi, a literami X i Y – hormony kontrolujące ten poziom.

Wybierz spośród A–D i zaznacz odpowiedź, w której oznaczeniom cyfrowym i literowym na schemacie przyporządkowano właściwe opisy.
A. 1 – niski, 2 – wysoki, X – parathormon, Y – kalcytonina
B. 1 – wysoki, 2 – niski, X – parathormon, Y – kalcytonina
C. 1 – wysoki, 2 – niski, X – kalcytonina, Y – parathormon
D. 1 – niski, 2 – wysoki, X – kalcytonina, Y – parathormon

Na schemacie przedstawiono wyniki badania audiometrycznego trzech pacjentów: słyszącego prawidłowo, z głuchotą całkowitą oraz z głuchotą częściową

a) Na podstawie schematu opisz, na czym polega częściowa głuchota badanego pacjenta. W odpowiedzi uwzględnij częstotliwość dźwięków.

b) Wybierz spośród A–D i zaznacz element budowy ucha zawierający komórki zmysłowe przekształcające bodźce dźwiękowe w impulsy nerwowe.
A. ślimak

B. kosteczki słuchowe

C. kanały półkoliste

D. jama bębenkowa

Na schemacie przedstawiono łuk odruchowy, czyli drogę, jaką przebywa impuls nerwowy podczas reakcji odruchowej.

a) Zaznacz kierunek przepływu impulsów nerwowych w przedstawionym łuku odruchowym. Dorysuj grot strzałki do każdego z odcinków znajdujących się na rysunku.

b) Wybierz spośród A–C i zaznacz nazwę neuronu oznaczonego na schemacie literą X.
A. neuron ruchowy

B. neuron pośredniczący

C. neuron czuciowy

Przemieszczanie się impulsu w błonie komórkowej neuronu polega na przesuwaniu się fali depolaryzacyjnej wzdłuż błony komórkowej (impuls ma charakter elektryczny). Na rysunku przedstawiono przekazywanie impulsu nerwowego w synapsie między sąsiednimi neuronami.

Na podstawie przedstawionych informacji określ różnicę między przemieszczaniem się impulsu nerwowego w synapsie a przemieszczaniem się impulsu nerwowego w błonie komórkowej neuronu. W odpowiedzi odnieś się do obydwu struktur.

W tabeli przedstawiono wyniki badań stężenia progesteronu we krwi pewnej kobiety podczas prawidłowo przebiegającej ciąży.

a) Sformułuj wniosek na podstawie analizy danych przedstawionych w tabeli.

b) Wybierz spośród A–D i zaznacz właściwe dokończenie zdania.
Badanie poziomu progesteronu wykonane w drugim trymestrze ciąży pozwala ocenić funkcjonowanie
A. ciałka żółtego.

B. jajnika.

C. łożyska.

D. ciałka białawego.

c) Podaj jeden przykład znaczenia odpowiedniego poziomu progesteronu w organizmie matki dla prawidłowego przebiegu ciąży