Informacja do zadań 13.–16.

Przeprowadzono doświadczenie zgodnie z poniższym rysunkiem.

Zadanie 16. (1 pkt)

Oceń, czy zmieni się (wzrośnie albo zmaleje), czy też nie ulegnie zmianie szybkość
opisanej reakcji magnezu z kwasem solnym, jeżeli

Zadanie 17.

W probówkach 1–3 znajdują się (w nieznanej kolejności) bezbarwne wodne roztwory
następujących substancji: chlorku sodu, siarczanu(VI) magnezu i węglanu sodu. Ponieważ
probówki z roztworami nie były opisane, aby zidentyfikować ich zawartość, wybrano dwa
odczynniki: wodny roztwór HCl i wodny roztwór BaCl2. Roztwór z każdej probówki
podzielono na dwie części i do każdej części dodano inny odczynnik. Wyniki eksperymentu
zestawiono w tabeli:

Zadanie 17.1. (1 pkt)

Napisz wzory lub nazwy substancji znajdujących się w probówkach 1–3.
Probówki:

1: ………………………………….. 2: …………………………………….. 3: ……………………………………..

Zadanie 17.2. (2 pkt)

Napisz w formie jonowej skróconej równania obu reakcji, które umożliwiły
identyfikację substancji znajdującej się w probówce 2.

Równania reakcji:

……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………

Informacja do zadań 18.–19.

W poniższej tabeli przedstawiono wartości rozpuszczalności trzech związków chemicznych
w wodzie w różnych temperaturach.

Zadanie 18. (1 pkt)

Skorzystaj z informacji wprowadzającej i uzupełnij poniższe zdania wzorami substancji,
tak aby powstały informacje prawdziwe.

1. W miarę podwyższania temperatury zmniejsza się rozpuszczalność …………………………….. .

2. Po porównaniu wartości rozpuszczalności dwóch soli można stwierdzić, że w mniejszym
stopniu zależy od temperatury rozpuszczalność …………………………………………………………. .

3. W 150 g wody o temperaturze 40 ºC można maksymalnie rozpuścić 95,85 g ………………… .

Informacja do zadań 18.–19.

W poniższej tabeli przedstawiono wartości rozpuszczalności trzech związków chemicznych
w wodzie w różnych temperaturach.

Zadanie 19.

W zlewce zmieszano chlorek sodu z wodą w stosunku masowym msoli : mwody = 1 : 5.
Otrzymano roztwór o temperaturze 20 ºC.

Zadanie 19.1. (1 pkt)

Określ, jaki roztwór otrzymano – nasycony czy nienasycony.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 19.2. (2 pkt)

Oblicz w procentach masowych stężenie otrzymanego roztworu.

Zadanie 20.

Gorący, stężony kwas siarkowy(VI) reaguje z niektórymi niemetalami. Jego reakcja
z węglem przebiega zgodnie z poniższym schematem

Zadanie 20.1. (1 pkt)

Uzupełnij schemat – wpisz stopnie utlenienia węgla i siarki.

Zadanie 20.2. (1 pkt)

W puste pola wpisz liczbę elektronów pobranych (poprzedzoną znakiem „+”) oraz liczbę
elektronów oddanych (poprzedzoną znakiem „−”).

Zadanie 20.3. (1 pkt)

Uzupełnij współczynniki stechiometryczne w podanym schemacie reakcji.

Zadanie 20.4. (1 pkt)

Uzupełnij poniższe zdanie – podkreśl właściwe określenie w każdym nawiasie.

W opisanej reakcji kwas siarkowy(VI) ulega (redukcji / utlenianiu) do tlenku siarki(IV),
przez co powoduje (redukcję / utlenianie) węgla do tlenku węgla(IV).

Zadanie 21. (2 pkt)

Metan można otrzymać w wyniku działania kwasem solnym na węglik glinu (Al4C3).
Przebiega wtedy reakcja opisana równaniem

Oblicz, ile gramów węglika glinu należy użyć do otrzymania 1400 dm3
metanu
(w warunkach normalnych). Załóż, że ta przemiana przebiega z wydajnością równą
100%.

Zadanie 22.

W wyniku spalenia próbki pewnego węglowodoru X zawierającej 6,02·1023 cząsteczek
otrzymano 4 mole CO2 oraz 90 gramów H2O. Wiadomo też, że cząsteczki węglowodoru X
charakteryzują się rozgałęzionymi łańcuchami.

Zadanie 22.1. (1 pkt)

Napisz, stosując wzór sumaryczny węglowodoru X, równanie opisanej reakcji spalania.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 22.2. (1 pkt)

Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) opisanego węglowodoru X.

Zadanie 23. (2 pkt)

W etanolowym roztworze wodorotlenku sodu halogenki alkilowe ulegają reakcji eliminacji
halogenowodoru. Podczas tej reakcji z halogenków alkilowych o wzorze ogólnym
R1–CH2–CHX–R2 (gdzie R1, R2 – grupy węglowodorowe, X = Cl, Br), oprócz soli
nieorganicznej i wody, powstaje mieszanina nierozgałęzionych alkenów, które są względem
siebie izomerami.

Na podstawie: R. Morrison, R. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 1997.

Narysuj wzory półstrukturalne (grupowe) i podaj nazwy systematyczne dwóch
izomerów konstytucyjnych, które mogą powstać w reakcji eliminacji chlorowodoru
z 2-chlorobutanu.

Informacja do zadań 24.–25.

Poniższy schemat jest ilustracją ciągu przemian, których początkowym substratem jest etyn
(acetylen):

Zadanie 24. (1 pkt)

Napisz, stosując wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych, równanie
reakcji oznaczonej na schemacie numerem 1.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Informacja do zadań 24.–25.

Poniższy schemat jest ilustracją ciągu przemian, których początkowym substratem jest etyn
(acetylen):

Zadanie 25. (1 pkt)

Spośród wzorów oznaczonych numerami I i II wybierz ten, który przedstawia budowę
fragmentu łańcucha polimeru stanowiącego produkt reakcji oznaczonej na schemacie
numerem 2.

Wzór fragmentu opisanego polimeru oznaczony jest numerem: …………………………………………

Zadanie 26. (1 pkt)

Ustal liczbę wiązań węgiel–wodór w cząsteczce związku, którego wzór podano poniżej.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 27. (1 pkt)

Poniższy wykres przedstawia zależność temperatury topnienia i temperatury wrzenia
wybranych alkoholi (metanolu, etanolu, propan-1-olu, butan-1-olu, pentan-1-olu,
heksan-1-olu) od liczby atomów węgla w łańcuchu węglowym.

Oceń, czy podane poniżej informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest
prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Zadanie 28.

Eten ulega reakcjom zilustrowanym poniższymi równaniami:

Zadanie 28.1. (1 pkt)

Zaprojektuj doświadczenie, które pozwoli na odróżnienie organicznych produktów obu
opisanych reakcji. Wybierz jeden odczynnik spośród podanych poniżej i podkreśl jego
nazwę.

Zadanie 28.2. (1 pkt)

Opisz zmiany (lub zaznacz brak zmian), które można zaobserwować po dodaniu do
naczynia z wybranym odczynnikiem:

• organicznego produktu reakcji I
……………………………………………………………………………………………………………………………………

• produktu reakcji II.
……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 29.

Poniższy schemat ilustruje przemiany chemiczne, w wyniku których otrzymano ze związku X
związki organiczne Y i Z.

Związki Y i Z w podwyższonej temperaturze i w obecności kwasu siarkowego(VI) tworzą
ester o wzorze CH3COOCH2CH3 i wodę.

Zadanie 29.1. (1 pkt)

Zapisz wzór półstrukturalny (grupowy) związku X.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 29.2. (1 pkt)

Podaj nazwę otrzymanego estru.

……………………………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 30. (2 pkt)

Poniżej przedstawione są wzory sześciu związków organicznych.

Uzupełnij zdania – wpisz numery, którymi oznaczono wzory odpowiednich związków.

1. Takie same wartości masy molowej mają związki oznaczone numerami ………. i ………..
oraz ……… i ………… .

2. Do węglowodorów aromatycznych zalicza się związek oznaczony numerem ……………….. .

3. Odczyn zasadowy ma wodny roztwór związku oznaczonego numerem ……………………… .

4. Próbie Trommera i próbie Tollensa ulegają związki oznaczone numerami ………………… .